Gebruikte Ali B. de stem van de eigenaresse van een bloemenwinkel onrechtmatig? Ofwel: maakte hij in

De eigenaresse van een bloemenzaak werd in 2011 overvallen. Daaraan werd vervolgens aandacht besteed in het TV-programma “Opsporing verzocht”. Daar herhaalde het slachtoffer wat zij al eerder tegen de politie had gezegd, te weten dat de overvaller een “Ali B. accent” had. Dat veroorzaakte destijds veel ophef en publiciteit. Ali B reageerde daarop genuanceerd. Maar daarmee was de zaak niet af.

College Tour

In 2018 verwerkt Ali B. het voorval in een theatershow. Daarin zit een geluidsfragment uit “Opsporing verzocht” waarin de stem van de eigenaresse te horen is alsmede de vooraankondiging van het programma, waarin melding wordt gemaakt van de overval op de bloemenzaak in een met name genoemde plaats. Het verhaal krijgt een vervolg wanneer College Tour een uitzending heeft met Ali B. waarin het gewraakte fragment in de show wederom ten gehore wordt gebracht. Volgt een korte correspondentie tussen de eigenaresse en de redacteur van College Tour, die verder doodbloedt.

Theatershow

De stem van de mevrouw van de bloemenzaak zat natuurlijk in de eerste plaats in de theatershow van Ali B. Die werd in 2018 en 2019 ook nog eens op tv uitgezonden. En toen was voor de bloemenmevrouw de boot aan. Zij confronteerde Ali B. en zijn management - Spec Entertainment - middels haar advocaat met een aantal vorderingen waaronder de stopzetting van iedere verdere openbaarmaking van het fragment met haar stem. Zij gebruikte daarvoor in de eerste plaats haar portretrecht.

Portretrecht

Het portretrecht is een onderdeel van de Auteurswet en regelt dat iemand niet zonder toestemming van de geportretteerde zijn (herkenbare) beeltenis mag gebruiken. Dat verbod kan te maken hebben met de economische waarde van iemands portret, maar daarvoor kunnen ook morele overwegingen bestaan. Maar allereerst moet er natuurlijk wel sprake zijn van een portret. Staat iemands stem gelijk aan zijn portret? was dus de vraag.

Uitspraak

De rechter laat daar geen onduidelijkheid over bestaan. ik citeer:

"Met betrekking tot het beroep van [eiseres] op het portretrecht als bedoeld in artikel 21 Aw geldt het volgende. Het portretrecht ziet op een afbeelding van (een deel van) het gelaat van een persoon, zodanig dat de geportretteerde, al dan niet door de combinatie met andere factoren, kan worden herkend. De stem is geen afbeelding van het gelaat. Ook als [eiseres] wordt gevolgd in de door haar gestelde (en naar het oordeel van de rechtbank hoogst onwaarschijnlijke) omstandigheid dat zij tijdens een vakantie op basis van haar stem (bij het bestellen van een broodje op een boot in Egypte in april 2018) door een derde is herkend, betekent dit nog steeds dat de stemopname niet valt onder het bereik van het portretrecht in de zin van art. 21 Aw. [eiseres] kan zich dan ook niet beroepen op het portretrecht. Om deze reden kan [eiseres] zich ook niet beroepen op de door haar gestelde schending van de exploitatierechten van haar portretrecht en de schending van haar persoonlijkheidsrechten op grond van een bewerking van haar portret."

Privacy en persoonsgegevens

De vorderingen van de eigenaresse werden allen afgewezen, niet alleen op grond van het portretrecht maar ook op alle andere gronden, zoals de wet bescherming persoonsgegevens (art. 17 AVG) en de gestelde schending van de persoonlijke levenssfeer (art. 8 EVRM). Ook daarvan was volgens de rechter ofwel helemaal geen sprake (in het geval van het gestelde misbruik van persoonsgegevens) ofwel gold – waar het de privacy betrof – dat deze moest wijken voor het hoger geachte belang van de vrijheid van meningsuiting. Ik ben het geheel met de rechter eens. De eigenaresse van de bloemenzaak had hier - om meerdere redenen - beter geen zaak van kunnen maken.