Een gepikte spijkerbroek?
Om bescherming te hebben moet een werk ‘oorspronkelijk’ zijn, het moet een ‘eigen intellectuele schepping’ van de maker zijn en gekenmerkt worden door ‘vrije creatieve keuzes’. Voordat sprake kan zijn van een auteursrechtelijk 'gepikte' spijkerbroek moet het ontwerp ervan eerst aan die voorwaarden voldoen. Was daar in dit geval aan voldaan?
De feiten
Die vraag kwam aan de orde in een zaak tussen twee kledingbedrijven, Just Brands en Çak Textile. Just Brands verhandelde de spijkerbroek “Bare Metal” (de lichte, resp. de linker broek), Çak Textile handelde in de “Luciano Jeans”. (de donkere, resp. de rechter broek). Just Brands vond dat Çak met haar Luciano inbreuk maakte op haar Bare Metal. Kreeg Just Brands gelijk?
Triviale vorm
Of een spijkerbroek en meer specifiek de spijkerbroek van Just Brands in deze zaak auteursrechtelijk beschermd is, was nog niet zo eenvoudig te beantwoorden. Dat bleek wel uit de uitvoerige overwegingen van de Haagse rechter daarover. Een vorm kan te ‘gewoon’ zijn (te banaal of te triviaal) om bescherming te hebben. Een spijkerbroek valt misschien al gauw in die categorie (van triviale vormgeving).
Mode, stijl of trend
Ook een vormgeving die noodzakelijk is om een bepaald technisch effect te bereiken zal niet snel het resultaat zijn van creatieve keuzes. Ook dan is er geen bescherming. En vormen die niet meer zijn dan alleen maar de weerspiegeling van een mode, stijl of trend moeten het ook al gauw ontgelden. Hopeloze zaak dus? Toch niet.
Combinatie van elementen
Vaak bestaan werken uit een combinatie van elementen die op zichzelf misschien niet oorspronkelijk zijn (bij voorbeeld omdat zij technisch bepaald zijn) maar die door de eigen creatieve keuzes van de modeontwerper toch een oorspronkelijk resultaat oplevert. Ik zal niet alle (creatieve) overwegingen die de rechter naar voren bracht, herhalen. Het ging over dubbele stiksels, ritszakjes, envelopzakken en hoe deze in onderlinge samenhang mede gelet op de vlakverdeling waarbinnen zij figureren, een auteursrechtelijk beschermd werk kunnen opleveren. Just Brands, zo was zijn conclusie, had op voldoende eigen wijze uiting gegeven aan al bestaande stijlen en trends en aan gangbare elementen. Die bescherming gold overigens niet automatisch de hele spijkerbroek, maar was beperkt tot de expliciet als oorspronkelijk aangemerkte elementen en combinaties daarvan.
Verschillende totaalindrukken?
Maar was de Luciano broek een ongeoorloofd namaaksel van de Bare Metal jeans? Of beter gezegd: vertoonde de Luciano jeans in zodanige mate de karakteristieke trekken van de Bare Metal jeans dat de totaalindrukken die de broeken maken, te weinig verschillen om de conclusie te kunnen rechtvaardigen, dat het ontwerp van de Luciano jeans als een zelfstandig werk kan worden aangemerkt? Was er nu wel of geen sprake van inbreuk?
Overeenkomsten en verschillen
De rechter stelde allereerst vast, dat de voorzijde van de Luciano wezenlijk anders was dan de voorzijde van de Bare Metal. Wat betreft de achterzijde overwoog hij, dat er inderdaad overeenkomsten waren, maar dat er ook wezenlijke verschillen waren in de karakteristieke elementen van de Bare Metal. Ook hier putte de rechter zich uit in de beschrijving van stikselnaden, vlakverdeling, driehoekige vormen en de lengte van de achterzakken. Al bij al geen inbreuk op het auteursrecht, luidt zijn conclusie. Met de Luciano wordt voldoende afstand genomen van de Bare Metal, zodat er geen sprake is van een overeenstemmende totaalindruk. De rechter betrekt bij zijn conclusie, dat de beschermingsomvang van de Bare Metal slechts beperkt is. M.a.w. wat hij met de ene hand gaf (een beetje bescherming) nam hij met de andere hand weer terug (geen inbreuk).
copyright foto's: naam fotograaf onbekend
