RITUALS tegen The Body Shop

RITUALS en The Body Shop zijn twee bedrijven die zich bezighouden met dezelfde soort producten (geuren en parfums) en dus flink met elkaar in concurrentie zijn waarbij The Body Shop in deze zaak duidelijk te ver ging. Mag The Body Shop (TBS) - was de vraag - in haar uitingen het woord “rituals” gebruiken, wetende dat dat woord door RITUALS als merk is gedeponeerd en als zodanig door RITUALS wordt gebruikt. Hoever gaat de bescherming van het merkenrecht? Kan iemand zomaar verboden worden het vrije woord “rituals”te gebruiken voor parfums en geuren, ondanks de vanzelfsprekende combinatie van dat woord en de kenmerken van die producten? Daar ging de zaak over.

Secrets of the World

TBS startte in 2015 een nieuwe productlijn onder de naam “Spa of the World” en bracht die op de markt onder de naam “Secrets of the World”. TBS gebruikte voor de producten 4 tekens, te weten relaxing ritual, revitalising ritual, blissfull ritual en firming ritual. Deze tekens stonden samen met de productnaam vermeld op de achterkant van de verpakkingen van de betreffende producten. Daarnaast waren er ook displays, catalogi, een webwinkel en diverse uitingen op sociale media met afbeeldingen van de producten en de aanduiding van de tekens mét gebruikmaking van het woord “ritual”. De manier waarop dat gebeurde is voor de merkenrechtelijke beoordeling van de zaak van belang. Zie daarvoor de afbeelding onder de kop van dit artikel.

Verbodsrecht

Wat zijn de merkenrechtelijke regels op dit punt en hoe pakken deze hier uit? Hoofdregel is dat de merkhouder het gebruik van zijn merk zonder zijn toestemming kan verbieden wanneer het teken (waarmee dat gebeurt overeenstemt met het merk en in het economisch verkeer wordt gebruikt m.b.t. waren die gelijk zijn aan of overeenstemmen met de waren waarvoor het merk is ingeschreven. Voorwaarde is verder dat daardoor bij het publiek verwarring kan ontstaan. Anders gezegd, het oplettende publiek dat geïnteresseerd is in cosmetische producten moet kunnen denken dat de producten afkomstig zijn van RITUALS en niet van TBS of dat beide ondernemingen misschien een band met elkaar hebben.

Totaalindruk bij het publiek

Daarbij moet het, rekening houdend met alle relevante omstandigheden, gaan om de totaalindruk die door het merk en het teken bij het publiek wordt opgeroepen. Ook moet separaat de vraag worden beantwoord of de overeenstemming tussen het door TBS toegepaste teken en het merk van RITUALS (visueel, fonetisch of begripsmatig) bij de oplettende consument tot verwarring kan leiden. TBS vindt dat zij het woord “ritual” in combinatie met haar producten alleen maar in beschrijvende zin gebruikt, op een manier die is toegestaan en dus niet als merk. Het woord “ritual” zoals zij dat gebruikt past volgens die uitleg - in combinatie met de woorden “revitaliserend”, “ontspannend”, “genotsvol” en “huidverstevigend” - in de aanduiding van haar productlijn.

Opvatten als merk

De rechter (zowel de rechtbank als in hoger beroep het gerechtshof) wijst dat verweer af. Hjj zegt, dat het publiek desondanks heel goed door het gebruik van het woord “ritual(s)” en met name door de manier waarop dat gebeurt, zou kunnen denken, dat er een link is met een specifieke herkomst van de producten. Het gebruik van dat woord is dus volgens de rechter geen beschrijving van de producten van TBS in de zin dat het om een ritueel zou gaan. De prominente en specifieke manier waarop TBS het woord “ritual” - bij herhaling en ook nog eens in hoofdletters en in een groter lettertype dan in de verdere tekst – toepast, maakt dat het publiek het woord op kan vatten als een merk.

Verwarring

Kan daardoor verwarring bij het publiek ontstaan? De ingrediënten daarvoor zijn volgens de rechter ruim voorhanden. Allereerst gaat het bij beide ondernemingen om dezelfde soort (cosmetische) producten, in de zin van het merkenrecht dus “identieke waren”. Het merk RITUALS is verder in grote mate onderscheidend voor het gelijknamige bedrijf RITUALS. Nog sterker, het kan door het intensieve gebruik ervan in de EU (en blijkens overgelegde marktonderzoeken) bogen op een grote bekendheid en kan dus aanspraak maken op de extra bescherming die het merkenrecht daaraan verbindt.

Vonnis en advies

Het eindoordeel is dat de rechter RITUALS in het gelijk stelt en The Body Shop veroordeelt tot het moeten staken van het gebruik van het woord “Ritual(s)” op de manier waarop zij dat doet. Ook krijgt Rituals de gelegenheid haar schade als gevolg van de inbreuk en de daarmee verband houdende oneerlijke concurrentie te bewijzen. Les is dat je moet opletten bij het gebruik van (of het aanhaken bij) iemands (woord)merk of delen daarvan, al lijkt dat gebruik misschien toegestaan omdat het merk schijnbaar gebruikt wordt als een simpel woord in het normale taalgebruik en niet als het merk van een ander. Dat kan zomaar, maar niet zonder dat aan een aantal voorwaarden is voldaan, merkinbreuk opleveren en een verbod inclusief de daarmee gemoeide schade en kosten.