Max Verstappen krijgt schadevergoeding van € 150.000,-

Nadat het gebruik van een look-a-like van Max Verstappen in een (slechts) humoristisch bedoeld reclamespotje van Picnic door een eerdere rechter toch werd aangemerkt als een inbreuk op het portretrecht van Max Verstappen, is nu ook de hoogte van de schadevergoeding vastgesteld. De Rechtbank Amsterdam heeft deze bepaald op € 150.000,- (in plaats van de gevorderde € 350.000,-).

Look-a-like

De rechter overwoog in de eerste plaats dat ook het gebruik van een look-a-like van een persoon een portret in auteursrechtrelijke zin kan zijn. Dat was al eens eerder bepaald in een zaak van Katja Schuurmans tegen de Gouden Gids. De look-a-like vertoonde alle karakteristieken van Max Verstappen, dezelfde pet, raceoutfit, haarkleur, silhouet en postuur.

Verzilverbare populariteit

Omdat Verstappen een bekende Nederlander is, kan hij zich tegen het commerciële gebruik van zijn portret zonder zijn toestemming verzetten. Voor het gebruik van zijn portret kan hij vanwege zijn populariteit een vergoeding vragen. In deze zaak ging het om commercieel gebruik al was het gebruik vooral humoristisch bedoeld met een knipoog naar Jumbo, de sponsor van Verstappen.

Drie vragen

Er resteerde eigenlijk nog drie vragen. (1) Aangenomen dat het gebruik van het portret van Verstappen onrechtmatig was, werd die onrechtmatigheid dan niet weggenomen door het humoristische karakter van het spotje? Het tweede punt: leed Verstappen wel schade? Als Picnic hem toestemming voor het spotje had gevraagd, dan had hij die vanwege zijn exclusieve contract met Jumbo, niet mogen geven en dan had hij zijn populariteit toch niet kunnen verzilveren? En tenslotte (3), hoe groot zou die schade dan zijn?

Parodie

Wat betreft het eerste punt, het parodiërende karakter van een uiting kan in het auteursrecht onder bepaalde voorwaarden het onrechtmatige karakter aan die uiting ontnemen. Was dat hier, nu het ging om een humoristisch bedoeld gebruik van een portret, niet ook het geval? De rechtbank zegt, dat Picnic in het kader van artikel 10 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) inderdaad een zekere vrijheid toekomt om zich op humoristische wijze te uiten. Maar tegelijk begrenst de rechter die vrijheid weer. Het reclamekarakter van de uiting waarbij bewust het beeld van Verstappen is opgeroepen, maakt het gebruik toch onrechtmatig. Dat oordeel week af van het oordeel van de eerdere rechter, die het parodiekarakter zoals ik voorspelde (en waar ik mij meer in kon vinden), zwaarder liet wegen. Bovendien moet voor een parodiërend gebruik het beeld van Verstappen dat beeld nu juist bewust worden opgeroepen. De parodie kan niet zonder dat beeld.

Leed Verstappen schade?

Hierover had de rechtbank al eerder gezegd, dat de exclusiviteit van het contract tussen Jumbo en Verstappen onverlet laat dat hij zelf kan bepalen tegen welke vergoeding hij zijn populariteit wenst in te zetten. In feite kwam dit oordeel neer op de toekenning van een populariteit van Max Verstappen die slechts in theorie verzilverbaar is. Een wat vreemde redenering eigenlijk. Zeg dan dat de schade weliswaar niet in het (gemiste) zilver van Verstappen is uit te drukken, maar in het (onrechtmatig verkregen) zilver van Picnic.

Hoogte van de schade

Dan het derde punt. Hoe hoog zou de schade moeten zijn? De rechter gaat niet mee met de vordering van Verstappen van € 350.000,-, maar komt schatterderwijs op een bedrag van € 150.000,-. De rechtbank hinkt daarbij op twee benen. Enerzijds laat zij zich leiden door de grote populariteit van de commercial, waar zij opmerkt, dat het Picnic niet kan worden verweten dat de commercial viral is gegaan. Verstappen had de schade moeten beperken en in actie moeten komen tegen het gebruik op internet, zegt de rechtbank. Anderzijds leunt de rechter toch ook op de klassieke verzilverbare populariteit van Verstappen, waar hij zegt, dat hij voor de totstandkoming van de commercial geen inspanning heeft hoeven te verrichten. Maar die redenering is zoals gezegd theoretisch omdat Verstappen vanwege zijn exclusieve contract met Jumbo nooit een vergoeding bij Picnic had kunnen bedingen. Al bij al een vonnis waar wel iets op valt af te dingen.

copyright fotoportret 2018, naam fotograaf onbekend