Portret Jimi Hendrix toch auteursrechtelijk beschermd
Er was jaren procederen voor nodig om vast te stellen dat deze foto, gemaakt door de wereldberoemde fotograaf Gered Mankowitz, fotograaf van onder meer de Rolling Stones, als origineel genoeg werd aangemerkt om auteursrechtelijk beschermd te zijn. Maar toen het eenmaal zover was, was het te laat om de toegewezen schade te incasseren.
foto: Gered Mankowitz
Inbreuk exploitatierecht en aantasting
Op 21 mei 2015 weigerde het in intellectuele eigendom gespecialiseerde High Court of First Instance van Parijs auteursrecht toe te kennen aan de foto. De foto werd door een Frans bedrijf dat electronische sigaretten verkocht, gebruikt voor reclamedoeleinden. De sigaret van Jimi Hendrix werd vervangen door een electronische exemplaar. Een klassiek voorbeeld niet alleen van een exploitatie van een werk zonder toestemming, maar ook van de aantasting van het werk vanwege de ingreep die daarin plaatsvond.
Bewijs van originaliteit
De rechterlijke instantie van Parijs ging daar echter niet in mee. De uitvoerige motivatie van de advocaat van Mankovitz waarmee hij – je zou zeggen onomstotelijk - aantoonde dat het hier om een bijzonder werk ging met alle bijbehorende esthetische karakteristieken, werd door de rechter zonder veel motivatie van de tafel geveegd. De esthetische karakteristieken bewezen volgens hem nog niet de originaliteit van de foto. Daarmee plaatste hij de maker van de foto voor de onmogelijke opgave de originaliteit ervan te bewijzen. De rechter zei weliswaar niet dat de foto niét origineel was, maar hij accepteerde eenvoudig niet het bewijs dat de foto wél origineel was. Het gaat daarmee niet alleen in tegen de gangbare regels van het Europese recht, maar ook van het Franse recht.
Court of Appeal
Nu, meer dan twee jaar later veegt het Court of Appeal van Parijs met die redenering de vloer aan en vernietigt de uitspraak van de lagere rechter. Het overweegt allereerst, dat de bewijslast van de originaliteit op de schouders rust van de maker van een werk. Die moet aantonen dat het werk de uitdrukking is van zijn persoonlijke creativiteit. De advocaat had echter – vond het Court of Appeal- wel degelijk - ook in hoger beroep - naar behoren aangetoond dat de fotograaf bij het maken van de foto persoonlijke keuzes had gemaakt en daarmee voldoende aangetoond dat de foto een oorspronkelijk werk was. En dus de bescherming van de Auteurswet genoot.
Persoonlijke keuzes
Het feit dat Gered Mankewitz tijdens de shooting aanwezig was, aanwijzingen had gegeven aan Jimi Hendrix i.v.m. zijn pose en had beslist de foto in zwart/wil af te drukken om daarmee een beeld te creëren van een serieuze musicant, speelden daarbij mee. Verder koos hij persoonlijk voor de decoratie, de belichting, de opnamehoek en het frame van de foto. Last but not least, memoreerde het Court of Appeal, is ook de internationale status van Mankowitz als fotograaf van onder meer de Rolling Stones van belang.
Veroordeling en schadevergoeding
Er volgde een veroordeling van de schade van € 50.000 wegens inbreuk op het exploitatierecht en € 25.000 wegens de aantasting van het werk. Veel genoegen zal Mankewitz aan zijn uiteindelijk gewonnen zaak echter niet beleven. Want inmiddels is het inbreuk makende bedrijf failliet. Zou de eerdere rechter zijn werk naar behoren hebben gedaan, dan was dit vermoedelijk niet gebeurd.
