Bob Dylan beschuldigd van plagiaat
Maakte Bob Dylan met zijn Nobelprijslezing inbreuk op het auteursrecht? Nu is Bob Dylan wel vaker beschuldigd van plagiaat. Zo beweert men dat hij de melodie van zijn beroemde song Blowin ’In the Wind had ontleend aan een lied dat waarschijnlijk in de negentiende eeuw werd gezongen door slaven die op de vlucht waren. Maar dit
was toch wel een delicaat moment voor een dergelijke aantijging.
foto/bron: Mario Anzuoni/Reuters
Ontlening
Nu hoeft ontlening niet direct gelijk te staan aan plagiaat. En zelfs als er sprake is van een enige gelijkenis, dan is dat nog niet meteen een auteursrechtinbreuk. Iedereen mag zich laten inspireren door wat al bestaat en daar tot op zekere hoogte gebruik van maken. En dat is maar goed ook. Cultuur is in zijn algemeenheid gebaat bij inspiratie en de ontwikkeling van een bestaand gedachtengoed.
Overeenstemming
Inbreuk op het auteursrecht komt dichterbij als iemand iets maakt en daarbij woorden of beelden gebruikt, die een te grote gelijkenis vertonen met het origineel. De vraag daarbij is ook of datgene wat wordt overgenomen zelf nog wel auteursrechtelijk beschermd is. Is daarvan geen sprake, dan is er geen inbreuk. Wel blijft dan de vraag of het ‘nieuwe werk’ op zichzelf wel aanspraak kan maken op bescherming.
Nobelprijslezing Bob Dylan
Terug naar Dylan. Die moest om reglementair aanspraak te kunnen maken op de nobelprijs van € 800.000 die hem was toegekend, vóór 10 juni jl. zijn Nobelprijslezing geven. Daaraan voldeed hij op de valreep, door deze lezing tijdig te publiceren.
Vergelijking
De lezing, waarin Dylan onder meer ingaat op een van zijn belangrijke inspiratiebronnen, Moby-Dick, oogste direct al veel bewondering, maar er waren ook critici, zoals de Amerikaanse auteur Ben Greenman, die opmerkte dat een bepaald citaat van Dylan uit Moby-Dick door hem verzonnen was. Dat leidde tot nader onderzoek van de andere teksten van Dylan in zijn toespraak over Moby Dick met de uitkomst, dat deze hier en daar gelijkenis vertoonden met teksten die op de website staan van SparkNotes. Zie hieronder de voorbeelden.
Plagiaat?
Er is inderdaad sprake van enige overeenstemming van enkele woorden, soms in dezelfde volgorde. Te weinig voor de aanname van plagiaat zou ik zeggen, zeker nu uit het overzicht niet blijkt in welke ruimere context de gelijkende passages voorkomen. Maar dat er – misschien door tijdsdruk - wat schorte aan de wijze waarop Bob Dylan zich heeft laten inspireren door de SparkNotes teksten, dat is duidelijk.
Wie de speech in zijn geheel wil beluisteren:
https://youtu.be/6TlcPRlau2Q
