Namaak van een lifestyle mand

Een interieurarchitecte vervaardigt in loondienst van een door haarzelf opgericht bedrijf (Firm Living) een metalen mand. Firm Living brengt die mand in 2012 op de markt. In 2015 ontdekt zij, dat er een nagenoeg identieke mand op de markt wordt gebracht door Lifestyle, een retailer met ruim 1000 verkooppunten in Europa. Na wat schermutselingen over de vraag, wie de rechthebbende op de mand was, kwam de zaak uiteindelijk op het punt waarom het vooral ging. Rust er auteursrecht op een dergelijke mand en was er sprake van namaak?

Creatieve keuzes

Rust er auteursrecht op een relatief ‘gewoon’ interieurproduct als een metalen mand? Over de vraag, welke eisen er gesteld worden aan het aanspraak kunnen doen op auteursrechtelijke bescherming, is veel geprocedeerd. Er is een soort toverformule uitgekomen, die luidt, dat het moet gaan om een voortbrengsel of een uiting van een eigen intellectuele schepping, die een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. De vorm mag niet ontleend zijn aan die van een ander werk en moet het resultaat zijn van creatieve keuzes.

Persoonlijk stempel van de maker

Firm Living doet natuurlijk alle mogelijke moeite om de mand te beschrijven als een voorwerp dat aan genoemde voorwaarden voldoet. De mand heeft symmetrische vormen. Er is sprake van een vlakverdeling bestaande uit 3 horizontale ringen met daartussen 16 verticale staven met symmetrische metalen verbindingen die resulteren in 8 symmetrische ruitvormen en 8 gespiegelde asymmetrische zandlopervormen met een vlakverdeling boven de middelste horizontale rand die breder is dan onder de metalen rand. En zo gaat het nog even door. Om maar aan te tonen dat het persoonlijk stempel van de maker hier in optima forma aanwezig was.

Triviaal en functioneel

Lifestyle ziet dat natuurlijk allemaal heel anders. Die noemt de vorm van de mand ‘triviaal’, en de vormen slechts ‘functioneel’ (en dus niet creatief). Ook probeerde ze aan te tonen dat ‘haar’ mand al veel eerder op de markt was. Tevergeefs. En ook kon ze geen hard bewijs leveren dat het ‘vormgevingserfgoed’, zoals het heet, als het om dit soort manden gaat, demonstreerde, dat deze manden al eerder op de markt waren. De mand van Firm Living zou volgens die gedachte aan dat al eerder bestaande erfgoed zijn ontleend.

Nabootsing

En het kon niet uitblijven dat Lifestyle ook door de mand viel toen het aankwam op de vraag of er sprake was van nabootsing. De modellen leken bijna een op een op elkaar. Dus veel discussie daarover was er niet. Natuurlijk werd wel weer de obligate rekensom uit de la getrokken van het optellen en aftrekken van de overeenkomsten en verschillen tussen de vormen van de beide manden, waarbij gespecificeerd beoordeeld moest worden in hoeverre de elementen waaruit de te vergelijken producten waren samengesteld, ook op zichzelf – dus los van de producten als zodanig - auteursrechtelijk beschermd waren. Ingewikkeld verhaal met de eenvoudige uitkomst dat Lifestyle eraan moest geloven.