Het merk en portret van Max Verstappen

Is autocoureur Max Verstappen een merk? Ja, natuurlijk is Max Verstappen een merk. Interessant voor ondernemers om bijvoorbeeld een Max Verstappen mannenparfum op de markt te brengen of boodschappen te laten bezorgen door een snel-bezorgdienst, waaraan zijn naam verbonden is. Max heeft zijn naam en logo dan ook voor wel vijftien verschillende waren en diensten als merk laten inschrijven. Maar hoe zit het met zijn portret? En mag je daar - zonder met het merkenrecht of het portretrecht in aanvaring te komen - een grap mee uithalen, zoals onlangs de Online supermarkt Picnic deed?

Lookalike

Picnic plaatste op haar Facebookpagina een filmpje waarop een lookalike van Max Verstappen te zien was, die langs een Jumbovrachtwagen loopt, om daarna plaats te nemen in een bezorgauto van Picnic. De bezorgauto stopt ergens, de alias van Max Verstappen levert wat boodschappen af en rijdt onder veel bekijks verder. Mag dat? Daarbij speelt natuurlijk mee, dat Picnic en Jumbo concurrenten zijn en dat Jumbo sponsor is van Verstappen.

Portretrecht

Juridisch gezien zijn hier twee kwesties aan de orde, het portretrecht en het merkenrecht. Volgens het portretrecht kan een geportretteerde bezwaar maken tegen het gebruik van zijn portret als hij daarbij een ‘redelijk belang’ heeft en van een ‘redelijk belang’ kan ook sprake zijn, als de geportretteerde een verzilverbare populariteit heeft. Dat Max Verstappen die heeft, zal niemand ontkennen.

Merkenrecht

Merkenrechtelijk heeft Verstappen ook nog een mogelijkheid, omdat hij naast zijn naam, logo en race-helm (in verschillende kleurvariaties) ook zijn portret in het merkenregister heeft ingeschreven. Hij past daarmee in het rijtje van illustere voorgangers als Churchill, Marlene Dietrich en Patrick Kluivert.

Katja Schuurman

Blijft over de vraag of het portret van een lookalike gelijk gesteld kan worden aan het portret van de echte persoon en of de humoristische aard van het gebruik van het portret het recht van de geportretteerde op zijn portret en zijn merk inperkt. Dat ook het gebruik van een lookalike een inbreuk op het portretrecht kan opleveren is in de rechtspraak een uitgemaakte zaak. Zo procedeerde Katja Schuurman met succes tegen de uitgever van de Gouden Gids, waarop een lookalike van haar was afgebeeld.

Parodie

Of het humoristische (of parodie-)karakter van het gebruik van de lookalike van Max Verstappen zijn portretrecht en merkenrecht inperkt, is lastiger te beantwoorden. Ik denk niet dat Verstappen het haalt met de stelling, dat het gebruik van zijn portret (middels een lookalike) hem direct in verband brengt met Picnic en dat daarmee de suggestie wordt gewekt dat hij daarvoor toestemming heeft gegeven. En wat het merkenrecht betreft zou ik denken dat de grap van Picnic een voldoende 'geldige reden is' om voor de uitzondering van het merkenrecht in aanmerking te komen. Overigens kon ook Jumbo hartelijk lachen om de grap, zodat het mij niet zal verbazen, dat we het juridische eindoordeel hierover zullen moeten missen.