Is “Marble Mania” van Talpa plagiaat van “Marble Runs”?
Marble Mania
In de Vk van maandag 1 februari jl. staat een recensie over de nieuwe SBS 6-show "Marble Mania". Het format van de show komt er volgens de beschrijving van de columnist op neer, dat drie BN’ers in verschillende behendigheidsspellen zogenaamde knikkerraces tegen elkaar spelen. En dat alles voorzien van commentaar door knikkercommentator Jack van Gelder. Knikkers rollen over een knikkerbaan waarbij niet heel duidelijk wordt waar dat allemaal toe leidt. Wie meer wil weten over het hoe en wat verwijs ik naar de media die daar uitgebreid over berichten.
Televisie format
Het hele geval zou het niet waard zijn genoemd te worden als er niet een auteursrechtelijk tintje aan zat. Een nogal pijnlijk tintje eigenlijk. Een show achter de show zou je kunnen zeggen en een waar je vraagtekens bij kunt plaatsen. Dat doe ik bij deze. Het draait onder andere om de vraag of er auteursrecht rust op een Televisie format. En tv format is een raamwerk of structuur bestaande uit een combinatie van elementen op basis waarvan een serie afleveringen van televisieprogramma’s kan worden geproduceerd.
Jelle's Marble Runs
Wat is het geval? Er zijn twee broers Jelle en Dion Bakker (Jelle is volgens het verhaal autistisch) die onder de naam “Jelle’s Marble Runs” een format hebben ontwikkeld rond een spel met knikkers op door hen zelf sinds 2005 zelfgebouwde knikkerbanen. Op You-Tube wordt een waar knikkerkampioenschap georganiseerd. Aandacht voor het fenomeen in een Amerikaans nieuwsprogramma leverde veel publiciteit op en daarmee (eindelijk) ook inkomsten voor de broers. Zie voor verdere achtergrondinformatie de link hierbij.
Onderhandeling met Talpa
Het succes van het format bleef ook bij Talpa niet onopgemerkt. Er ontstond contact tussen de broers en Talpa over een tv-show gebaseerd op de bekende elementen in “Jelle’s Marble Runs”, te weten ‘een publiekje van knikkers’, ‘een curlingbaan’ als kwalificatieronde en ‘onderwaterraces’. Alleen de aanwezigheid van BN’ers, een element dat Talpa eraan toevoegde, maakte geen deel uit van het oorspronkelijke format. De onderhandelingen tussen de broers en Talpa liepen vast op de licentievergoeding, het percentage dat de broers zouden verdienen als de show werd verkocht in het buitenland. En toen begon Talpa dus zelf maar met een show die in veel opzichten de eerder beschreven trekken vertoont van de “Jelle’s Marble Runs”. En ook de naam waarvoor Talpa kiest, “Marble Mania” lijkt zoveel op “Marble Runs” dat van toeval geen sprake kan zijn.
Idee en format
Op het verweer van Talpa kon je wachten. ‘Op een idee rust geen auteursrecht’, zei Talpa. En dat is ook zo. Ideeën zijn vrij en niet te monopoliseren. En dat is maar goed ook. Het zou het vrije denken te zeer aan banden leggen. Maar een in een concrete vorm uitgewerkt idee (een format) kan wél beschermd zijn. Die uitwerking moet dan wel voldoen aan de auteursrechtelijke eis van ‘oorspronkelijkheid’. Talpa voelde dat haarfijn aan, toen zij als verweer aanvoerde dat zij het spel van de broers, gereduceerd tot een simpel idee, in een eigen jasje (format) had gestoken en als auteursrechtelijk bescherm werk (sic) aan ‘Duitsland’ had verkocht. Merkwaardig verweer. Je jat iets, verkoopt het door en baseert daarop je standpunt dat jij de eigenaar was.
Oorspronkelijkheid?
De kernvraag is natuurlijk (a) of het format van het spel voldoende oorspronkelijkheid bezit om voor een auteursrechtelijk beschermd werk door te gaan en (2) of de show van Talpa zoveel auteursrechtelijk beschermde trekken vertoont van het oorspronkelijke spel dat deze kan worden beschouwd als een onrechtmatige nabootsing daarvan. Alles wijst in de richting dat zowel van het een als van het ander sprake is. De belangstelling van Talpa voor het spel van de broers is onmiskenbaar gewekt door het wereldwijde succes. En dat succes betrof niet het ‘idee’ dat je met knikkers kunt spelen. Het succes was natuurlijk te danken aan de manier waarop de makers daar vorm aan hadden gegeven, al zal uiteindelijk een rechter daarover moeten oordelen.
Nabootsing?
Is er vervolgens sprake van nabootsing (het tweede punt)? Het was duidelijk de intentie van Talpa om het spel als een show te exploiteren in de vorm waarin het door de broers was ontwikkeld. Dat lag immers openlijk op de onderhandelingstafel. Het ligt voor de hand te concluderen, dat de show een nabootsing zal zijn van het spel. Het feit dat er onderhandelingen werden gevoerd kan zelfs gezien worden als een bewijs dat de broers ook door Talpa als rechthebbenden werden beschouwd.
Totaalindrukken
Uiteindelijk gaat ook de rechter er uiteindelijk over om te bepalen of er sprake is van inbreuk. Een nauwgezette vergelijking van de uiterlijke kenmerken van het spel en de show en van de totale indrukken die beiden maken op het relevante publiek, zal daarbij de maatstaf zijn. Daarbij speelt mijns inziens ook de grote overeenkomst tussen de naam van de show van Talpa (Marble Mania) en het spel van de makers (Marble Run) een belangrijke rol. Was Marble Run als merk gedeponeerd, dan was er ook nog een merkenrechtelijke kant aan de zaak.
Onrechtmatigheid
Ten slotte, als het auteursrecht als instrument onvoldoende mocht zijn, dan kan ook nog opgeworpen worden dat Talpa onrechtmatig heeft gehandeld door het spel van de makers te gebruiken voor een show, daarbij inhakend op het grote succes ervan en gebruik makend van een deels overeenstemmende naam.
