Het 'eigen karakter' van een fopspeen

Fiftytwoways (FtW), een in Hong Kong gevestigde vennootschap, brengt al langere tijd een ‘fopspeen met snor’ op de markt onder de toepasselijk naam ‘Moustache Pacifier”. In Nederland wordt het product onder licentie verhandeld door Bitten B.V.. Het ontwerp is al in 2011 gemaakt door een ontwerper in loondienst van FtW.

FtW komt er in de loop van 2017 achter, dat een gelijkende fopsteen wordt verhandeld - en o.a. via Bol.com wordt verkocht - door Multi Smart. De gelijkende fopsteen heeft een iets andere naam, “Coolbaby Pacifier”. Niet toevallig wordt de Coolbaby Pacifier aangeboden met foto’s die afkomstig zijn van de Amerikaanse distributeur van de Moustache Pacifier. Niet erg slim van Multi Smart. Dat lijkt allemaal erg op pikwerk zowel van de oorspronkelijke fopspeen van FtW als van de foto’s. Was dat auteursrechtelijk ook zo?

Oorspronkelijkheid

In ieder geval ontkende Multi Smart toen zij geconfronteerd werd met de vorderingen van Multi Smart, dat zij auteursrechtelijk gezien inbreuk maakte. Zij liet het op een kort geding aankomen. De rechter moest in de eerste plaats oordelen over de vraag of de Moustache Pacifier wel een werk was dat voldeed aan de daaraan door de Auteurswet te stellen voorwaarde van 'oorspronkelijkheid'. Maar ook was er nog de vraag of FtW wel de rechthebbende was.

Scheppende menselijke arbeid

De rechter overwoog, dat "op grond van het bepaalde in artikel 1 jo. artikel 10 Auteurswet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen die werken die voldoende oorspronkelijk zijn en een eigen karakter hebben en bovendien het persoonlijke stempel van de maker dragen". Dat het voortbrengsel een eigen, oorspronkelijk karakter moet bezitten, houdt in, dat "de vorm niet ontleend mag zijn aan het werk van een ander". En, "om te voldoen aan de eis dat het werk het persoonlijke stempel van de maker moet dragen, zal er sprake moeten zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes."

Eigen karakter

Het auteursrecht kan dus slechts gelden met betrekking tot materiaal dat oorspronkelijk is, in die zin dat het gaat om een eigen intellectuele schepping van de auteur ervan. Daarbuiten valt in elk geval iedere vorm die zo banaal of triviaal is, dat daarachter geen enkele creatieve arbeid valt aan te wijzen. Als vuistregel voor de beantwoording van de vraag of het werk een persoonlijk stempel draagt en een eigen karakter heeft, wordt wel gehanteerd, dat het werk niet zo voor de hand liggend mag zijn, dat iemand (onafhankelijk van de maker) tot precies hetzelfde werk had kunnen komen.”

Idee

De rechter oordeelde dat de fopspeen in bovengenoemde zin een auteursrechtelijk beschermd werk was. Het magere verweer van Multi Smart bestond slechts uit haar stelling, dat de Moustache Pacifier niet meer was dan een idee. Dat stelde zij natuurlijk omdat ideeën niet auteursrechtelijk beschermd zijn en dus vrijelijk mogen worden overgenomen. Maar het ging hier niet slechts om een idee, maar om de visuele weergave ervan. Multi Smart legde ter ondersteuning van haar stelling nog een aantal afbeeldingen over van andere fopspenen met snor. Maar ook dat hielp haar niet veel verder, niet alleen omdat die andere fopspenen een ander uiterlijk hadden, maar ook omdat zij daarbij niet het bewijs leverde dat deze van oudere datum waren dan de fopspeen van FtW.

Overeenstemmende totaalindruk

Het oordeel van de KG rechter was dat er voldoende sprake was van een overeenstemmende totaalindruk van beide fopspenen om tot de voorlopige conclusie te komen dat de fopspeen van Multi Smart inbreuk maakte op die van FtW. Omdat het ontwerp gemaakt was door een werknemer van FtW was FtW volgens de regels van de Nederlandse Auteurswet bovendien, als werkgever van de ontwerper, te beschouwen als de rechthebbende, zodat zij ook in dat opzicht het recht aan haar kant had.