Auteursrechtzaak over selfie aap
Begin 2016 plaatste ik onderstaand blog over een rechtszaak in Amerika met betrekking tot de vraag of een aap auteursrecht heeft op een selfie. De Amerikaanse dierenrechtenorganisatie PETA spande die zaak aan en verloor.
Copyright: David Slater of Naruto 2011
Amerikaanse grondwet
De fotograaf achter het verhaal, David Slater, probeerde in 2011 in Indonesië foto's te maken van de zwarte kuifmakaak, toen zijn camera door een van de apen van hem werd afgepakt. Dat leidde tot een hele serie foto's, waarvan er een paar slaagden. Die foto's vonden hun weg naar tal van media. PETA vond kennelijk, dat er sprake was van inbreuk op het auteursrecht van de aap. Haar redenering was, dat in de Amerikaanse grondwet niet staat, dat het auteursrecht alleen voor mensen is. De rechter vond dat een onzin-argument en zei, dat als Amerika wil dat auteursrecht ook voor dieren moet gelden, de grondwet daaraan dan maar moet worden aangepast.
Scheppende menselijke arbeid
Volgens het Nederlandse auteursrecht, de Europese regelgeving en de daarop gebaseerde rechtspraak, zou de zaak om een andere reden ook al geen kans maken. Een werk moet het resultaat zijn van 'scheppende menselijke arbeid' en bovendien zou de aap volgens de wet voor het gebruik van de foto's om toestemming gevraagd moeten worden. Dat wordt een lastige. Volgens die criteria kan er van auteursrecht voor andere dan menselijke wezens geen sprake zijn.
Wikimedia
Ook de fotograaf zelf probeerde, toen Wikimedia de foto's op haar rechtenvrije pagina zette, nog auteursrecht te claimen door te stellen dat de foto's dankzij zijn aanwezigheid mogelijk zijn gemaakt. Maar ook dat levert natuurlijk geen creatieve arbeid op, die tot een 'oorspronkelijk werk' leidt. Dat zijn camera bij toeval in handen kwam van de aap, is nu niet wat je noemt een creatieve verdienste van de fotograaf. Ik zou hem misschien nog kunnen verdedigen met de stelling, dat hij de foto's 'heel creatief' bewerkt heeft.
Partij voor de dieren
Jammer dat Aap (Naruto heet hij) er zelf niet bij was, want dan had hij misschien nog iets te eigener verdediging kunnen aanvoeren. Wellicht kan de Partij voor de Dieren hier nog iets betekenen. Tot zover het citaat.
Hoger beroep
PETA verloor dus de zaak, maar ging in hoger beroep. Daar ging het behalve over de strikte vraag of een dier wel auteursrecht kan hebben ook over hele andere juridische vragen. Kon PETA wel optreden voor deze aap? Welke concrete band bestond er tussen beide? Er bleek zelfs twijfel te bestaan over de juiste identiteit van Naruto. En kan een Amerikaanse organisatie wel optreden voor een aap die in Indonesië woont.
Welke schade
Ook kwam de vraag aan de orde welke schade Naruto eigenlijk lijdt. Want zonder schade is er geen belang en zonder belang is er geen ‘zaak’. Louter een inbreuk op het auteursrecht is nog geen schade. De aap is bij voorbeeld geen inkomen misgelopen. Er is geen reputatieschade of een vermindering van het welzijn van Naruto anderszins. En wat als Naruto zou overlijden? Heeft hij erfgenamen? Zijn er buitenechtelijke kinderen in het spel? En dan ook nog de vraag die ik eerder al stelde: hoe krijg je toestemming van een aap voor het gebruik van de foto's?
Misbruik van recht?
Er is nog geen vonnis, maar ik weet het al. Ik denk dat het PETA om naamsbekendheid te doen was en niet om de zaak te winnen. Noemen we dat geen misbruik van recht?
