Stoel plagiaat, ja of nee

Weer eens een leuke auteursrecht zaak over de vraag of de ene stoel (de linker) namaak was van een andere stoel (de rechter). Daarbij komen deze keer ook een paar andere zaken aan de orde, zoals de vraag of een maker zijn auteursrecht verliest als zijn werk door een andere partij op de markt wordt gebracht terwijl daarbij (om goede redenen) zijn naam niet wordt vermeld. Volgens art. 8 van de Auteurswet zou dat het geval zijn. En of een Italiaanse ontwerper bij inbreuk op zijn auteursrecht in Nederland minder bescherming heeft dan de Nederlandse ontwerper, eenvoudig omdat de Italiaanse Auteurswet in dit geval minder bescherming biedt. Maar daarover een andere keer.

Creatieve keuzes

Kijk naar de plaatjes. Lijken deze stoelen op elkaar? Is er sprake van inbreuk? Je ziet een tamelijk grote gelijkenis tussen de kuipen van beide stoelen en een behoorlijk verschil tussen de poten. Hoe moet je dat auteursrechtelijk duiden? De maker van het groene stoeltje (de Jim) heet Diwar. Het paarse stoeltje (de Carlito Wood) is gemaakt door 4U Designed. Om te beginnen stelt de rechter vast dat de Jim in voldoende mate het resultaat is van creatieve keuzes om te kunnen bogen op auteursrechtelijke bescherming.

Totaalindruk

Maar is er inbeuk, is de hamvraag. Diwar zegt dat je voor de beantwoording van die vraag niet naar de poten moet kijken (omdat die onderling teveel verschillen), maar naar de kuipen, die wel veel op elkaar lijken. Diwar voert daar een merkenrechtelijke argument voor aan. De kuip van de stoel, zegt hij, is ‘dominant’, het is ‘bepalend voor het geheel’. Maar ja, we hebben het hier niet over merkenrecht, maar over auteursrecht. En daar is bepalend wat de totaalindruk is. Daar horen de poten dus ook bij. Kijk naar het geheel dus. Dat vond de rechter ook.

Overeenkomsten en verschillen

Beide stoelen waren op de zitting van de Rechtbank aanwezig en werden nauwgezet met elkaar vergeleken. Overeenkomsten en verschillen genoeg. Wat gaf de doorslag? Het paradoxale is, dat de minutieuze vergelijking ter zitting eigenlijk haaks staat op het auteursrechtelijk criterium van de totaalindruk. Die laatste zou de doorslag moeten geven. Van de andere kant zal degene die wordt beschuldigd van namaak, willen aantonen dat hij eigen vrije creatieve keuzes heeft gemaakt en dus geen plagiaat heeft bedreven en daarvoor in details moeten treden.

Nieuw oorspronkelijk werk

Het eindoordeel was, dat ‘zowel bij de vormgeving van de kuip, als bij de poten, als bij de bevestiging van de poten aan de kuip …door 4Udesigned andere keuzes (zijn) gemaakt' en ‘de stoel … als een nieuw en oorspronkelijk werk (kan) worden aangemerkt, zodat er geen sprake is van inbreuk op het auteursrecht van Diwar'.

Hoger beroep?

Je kunt bij deze uitspraak een vraagteken plaatsen. Waar 4U Designed in de procedure zelf heeft gesteld, dat de Jim geen auteursrechtelijk beschermd werk is, omdat eerder al een groot aantal stoelen op de markt was gebracht met een overeenstemmend uiterlijk en Diwar zich niet kan beroepen op bestaande elementen die al tot het vormgevingsgebied behoorden, dan geldt dat natuurlijk ook voor haar eigen ontwerp en kun je moeilijk volhouden, dat 4U Designed in voldoende mate eigen creatieve keuzes heeft gemaakt. Een hoger beroep zou mij niet verbazen.