Hoe het afliep met de Proplamp en IKEA

Op 9 februari jl. schreef ik een blog over een mogelijke inbreuk door IKEA op de ‘Proplamp’, een ontwerp van twee Nederlandse ontwerpers. Ik gaf de ontwerpers een goede kans. Er waren twee mogelijkheden om IKEA aan te spreken, een langs de weg van het auteursrecht of anders middels de zogenaamde leer van de ‘slaafse nabootsing’. Welke keuze maakten de ontwerpers en hoe liep het af?

Oorspronkelijk werk

Wanneer je het auteursrecht inroept als middel om een einde te maken aan een nabootsing, zul je allereerst moeten aantonen dat het ontwerp een oorspronkelijk werk is, dat het concrete resultaat is van scheppende arbeid. In het geval van de Proplamp bestond het risico dat de rechter zou zeggen dat het ontwerp teveel gebaseerd was op het (originele) idee om een stuk papier te verfrommelen om er vervolgens een lamp van te maken. En op een idee rust geen auteursrecht.

Slaafse nabootsing

Om dat probleem te omzeilen kozen de ontwerpers voor een andere insteek, die van de ‘slaafse nabootsing’. Een andere reden was, dat het financiele risico bij verlies van de zaak waarbij de 'slaafse nabootsing' inzet is, kleiner is. Je hoeft dan niet zoals in het auteursrecht de kosten van de advocaat van de wederpartij te betalen.

Ontlening

Dat was maar goed ook, want de ontwerpers verloren de zaak. Eigenlijk om een simpele reden. Anders dan bij het auteursrecht is het bij de ‘slaafse nabootsing’ voorwaarde dat de ‘nabootser’ kennis had van het nagebootste ontwerp. Er moet dus sprake zijn van ‘bewuste nabootsing’ of ‘ontlening’. En dat was precies waar IKEA haar peilen op richtte.

IKEA eerder op de markt

De Proplamp was weliswaar in zijn eerste verschijningsvorm in 2010 ontwikkeld en in zijn tweede versie in 2013, maar kwam pas in augustus 2014 op de markt, althans de ontwerpers konden niet aantonen dat dat al eerder het geval was. IKEA kon aantonen dat zij al in 2012 opdracht had gegeven aan een ontwerpster om haar (inbreukmakende) lamp te ontwerpen. En die lamp was al in november 2013 gereed, dus ruim voordat de Proplamp op de markt kwam.

Bewijs

Ondanks de grote media-aandacht van de Proplamp ook in Zweden en Denemarken in 2014 stond vast dat toen de IKEA-lamp al bestond. Van ontlening aan de Proplamp kon dus geen sprake zijn. Het zou voor deze zaak misschien niet veel uitgemaakt hebben, maar een goede raad is toch om t.b.v. het bewijs een ontwerp zodra het gereed is visueel vast te leggen. Dat kan bij voorbeeld bij CC-proof, een soort digitale kluis waar je je werken kunt deponeren.